Fot. Michał Mielewczyk
Aktualności,  Interwencje

Źródlisk nie da się przenieść

Przedstawiamy nasze stanowisko w sprawie przebiegu drogi S-10. Do wtorku 11 maja 2021 r. każdy może zabrać głos i wysłać maila w tej sprawie do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska na adres: kancelaria@gdos.gov.pl

Szanowny Panie Dyrektorze,

mając na uwadze zawiadomienie o sygnaturze DOOŚ-WDŚZIL.420.8.2020.mk.34 z dnia 1 kwietnia 2021 r. pragniemy przedstawić argumenty za zmianą wariantu drogi S-10 dla odcinka nr 2 wskazanego do realizacji w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nr 7/2020 z dnia 24 lutego 2020 r. 

Między 12. a 13. kilometrem, czyli między punktami Łażyn i Rudy, wskazany obecnie w DŚU wariant 6. ma przeciąć jeden z najbardziej atrakcyjnych i cennych przyrodniczo fragmentów Puszczy Bydgoskiej. Znajdują się tu źródła i wysięki zasilające niewielkie jeziorko i towarzyszące mu zagłębienie wypełnione glebą organiczną, czyli murszowo-torfową, a następnie odpływające do Wisły w postaci cieku Rudna (Otorowska, Struga, Młyńska Struga). W pobliżu znajdują się także trzy stawy, powstałe na skutek spiętrzenia cieku. Dzięki temu okolica obfituje w bardzo zróżnicowane siedliska wodne i bagienne, charakteryzujące się wysoką bioróżnorodnością. Miejsce to znane jest mieszkańcom i turystom pod nazwą Źródlisk i jest jednym z najbardziej unikalnych obszarów na terenie Puszczy Bydgoskiej.

Mapa potencjalnej roślinności naturalnej (Matuszkiewicz J.M. 2008) wykazuje w tym miejscu obecność siedliska łęgu jesionowo-olszowego Fraxino-Alnetum, które jest ujęte w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej jako siedlisko priorytetowe. Chronione prawem europejskim są także obszary źródliskowe. Obecność siedliska potwierdziła inwentaryzacja wykonana na potrzeby niniejszej inwestycji. Obszar tej jest ponadto objęty ochroną jako użytek ekologiczny.

Analiza danych leśnych wykazuje w okolicy obecność kilkudziesięcioletnich drzew liściastych różnych gatunków, głównie olszy, brzozy, ale także lipy i dębów (https://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy dostęp 6.03.2020). Z kolei leśnicy w dostępnych materiałach prasowych mówią o stuletnim lesie porastającym ten obszar (https://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,71270,25761990,tam-gdzie-od-wiekow-wedruja-losie.html).  Wymienione siedliska stanowią także miejsce występowania licznych gatunków zwierząt, w tym szczególnie płazów, ptaków oraz licznych bezkręgowców. W inwentaryzacji przyrodniczej wykazano ponadto obecność kilku gatunków nietoperzy, a także wydry. W terenie można zauważyć ślady bytowania bobrów, a także dzików, jeleni i łosi korzystających z wodopoju. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że korzystają z niego również wilki zamieszkujące Puszczę Bydgoską. Wskazany w DŚU dla tego odcinka wariant nr 6 oznacza podzielenie tego obszaru na pół, wpuszczenie cieku w przepust pod przyszłą drogą, a tym samym obniżenie lustra wody i osuszenie łęgu, co spowoduje jego nieodwracalne zniszczenie. W obrębie zwartych lasów Puszczy Bydgoskiej łęgi nie występują. Warto podkreślić, że do dziś łęgi zachowały się w Polsce wyłącznie na obszarze 338,6 km2, ich udział w areale wszystkich zespołów stanowi 3,62%, zaś ich udział w powierzchni lasów to 0,39%. Stanowią zaledwie 0,11% udziału w powierzchni kraju (Kaszyński, Szczukowska 2012). 

Wartość zagrożonych inwestycją terenów wynika także z ich unikatowości na terenie Puszczy Bydgoskiej. Puszcza porasta suche i przepuszczalne gleby piaszczyste, powstałe na polodowcowych wydmach, toteż ma bardzo słabo wykształconą sieć hydrograficzną. Obecność akwenów i cieków ma zatem wyjątkowe znaczenie dla przyrody, ale nie sposób także nie wspomnieć o ich roli przeciwpożarowej. Takie zbiorniki stanowią ważne źródło wody dla zwierząt, a co istotne jest to jedno z dwóch źródeł występujących po południowej stronie DK10 – drugie znajduje się w Makowiskach, a zasilane przez nie zbiorniki powstałe niedawno w ramach inwestycji nadleśnictwa również zostaną zniszczone przez zaplanowany w DŚU wariant nr 6.

Obecne ocieplenie klimatu zagraża dalszym wysuszeniem lasów Puszczy Bydgoskiej, toteż niszczenie siedlisk łęgowych i bagiennych należy uznać za poważne wykroczenie przeciw przyrodzie. Na fundamentalne znaczenie bagien dla przeżycia nie tylko przyrody, ale także człowieka, zwracają obecnie uwagę wszystkie gremia i organizacje przyrodnicze.

W nawiązaniu do zapisów ustawy o lasach należy podkreślić, że planowany przebieg trasy przez źródliska stoi w opozycji do społecznej funkcji lasu. Rzeczony obszar jest niezwykle cenny dla mieszkańców Solca Kujawskiego, Bydgoszczy i innych mniejszych miejscowości oraz pobliskich wsi. Na terenie gminy Solec Kujawski w 2012 roku została wytyczona ścieżka edukacyjno-przyrodnicza, która w całości łączy się ze źródliskami.  Nie ma możliwości jej przeniesienia, tak jak nie ma możliwości przeniesienia źródlisk. Na skutek inwestycji realizowanej w wariancie 6 dla odcinka 3 ścieżka zostanie zniszczona. Jak piszą jej twórcy:

Ścieżka ma długość 3,5 km i 10 przystanków z tablicami informacyjnymi oraz wyznaczonym miejscem do odpoczynku i obcowania z naturą. Trasa wiedzie przez urocze zakątki lasu bogatego we florę i faunę, o czym informują tablice tematyczne. Podczas wędrówki szczególną ciekawość wzbudza rzadkie zjawisko wypływającej z ziemi wody, która niewielkim strumieniem wpada do leśnego, cicho szemrzącego, tajemniczego stawu. Zjawisko to jest tym bardziej ciekawe, że źródlisko usytuowane jest na terenie ubogim w wodę, w którym warstwy wodonośne znajdują się stosunkowo głęboko. Większa wilgotność na tym terenie determinuje bioróżnorodność a to z kolei – specyficzny mikroklimat tego obszaru. (http://www.aktywnawies.pl/lesna-sciezka-edukacyjno-przyrodnicza–ku-zrodliskom-,at117,l1.html – dostęp 08.05.2021)

Przeprowadzenie drogi ekspresowej w bliskiej odległości od tego miejsca dokona bezpowrotnych zniszczeń i będzie niepowetowaną stratą zarówno dla bioróżnorodności lasów, jak i korzystających z tych terenów mieszkańców i turystów.

Ze względu na unikatowe w skali regionu walory przyrodniczo-geologiczne, mikroklimat oraz estetykę, obszar jest ważnym elementem dziedzictwa naturalnego. Jego zniekształcenie i degradacja, poprzez budowę trasy S-10 zgodnie z wariantem 6 (czerwony), będzie powodem przemożnego uszczerbku wartości przyrodniczych i kulturowych regionu. 

Postulujemy skierowanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Bydgoszczy i dokonania ponownej analizy wariantów wskazanych w DŚU.  Z punktu widzenia ochrony terenów mokradeł i podmokłych lasów, bioróżnorodności, korzyści społecznych i korzyści dla mieszkańców regionu najkorzystniejszy w przebiegu wydaje się wariant 5 – czarny – który omija użytek w Rudach, a w dalszym przebiegu także chronione siedliska nad Wisłą, w tym obszary Natura 2000.

Źródlisk nie da się przenieść. Przenieśmy S-10 jak najdalej od źródlisk.

Zarząd Stowarzyszenia MODrzew – Monitoring Obywatelski Drzew