Apel w sprawie lasów
Ponad 150 organizacji przyrodniczych apeluje do koalicji rządzącej o wykorzystanie rekonstrukcji rządu do przyspieszenia prac nad ochroną lasów i reformą Lasów Państwowych. Zamiast obiecanych 20 procent lasów wolnych od wycinek, jak na razie rząd objął trwałą ochroną zaledwie 0,15 procent. Jak pokazują badania opinii publicznej, przekonanie o konieczności lepszej ochrony lasów łączy Polaków ponad podziałami.
Apel 152 organizacji i inicjatyw przyrodniczych jest zaadresowany do polityków i polityczek koalicji rządzącej, w tym premiera Donalda Tuska i marszałka Szymona Hołowni. Apel został złożony w ubiegłym tygodniu do skrzynek podawczych Premiera Donalda Tuska, Marszałka Sejmu Szymona Hołowni oraz Marszałkini Senatu Małgorzaty Kidawy-Błońskiej. Do posłów i posłanek oraz senatorów i senatorek koalicji rządzącej został wysłany drogą mailową. Poniżej prezentujemy treść apelu.
Szanowny Pan
Donald Tusk
Prezes Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Pan
Szymon Hołownia
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani
Małgorzata Kidawa-Błońska
Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowne Panie i Szanowni Panowie
Senatorki i Senatorowie
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowne Panie i Szanowni Panowie
Posłanki i Posłowie
do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Apel 152 organizacji i inicjatyw społecznych do rządu o realizację deklaracji wzmocnienia ochrony polskich lasów
Szanowny Panie Premierze,
Szanowny Panie Marszałku,
Szanowna Pani Marszałek,
Szanowne Panie i Szanowni Panowie,
W kampanii wyborczej do parlamentu obiecaliście Państwo między innymi, że zadbacie o skuteczną ochronę polskiej przyrody i lasów. Podczas „Marszu 4 czerwca” w 2023 r. sam Pan Premier mówił, że patriotyzm to brak zgody na wyżynanie naszych lasów. Polki i Polacy Państwu zaufali i 15 października 2023 r. zagłosowali za tym, abyście stworzyli rząd. Tuż po objęciu władzy potwierdziliście Państwo te obietnice i w Umowie Koalicyjnej zobowiązaliście się do tego, że wyłączycie z wycinek 20% najcenniejszych lasów, ustanowicie społeczny nadzór nad lasami oraz zwiększycie powierzchnię parków narodowych.
Minęło już półtora roku od kiedy rozpoczęła się kadencja Państwa rządu. Do dzisiaj wiele z obietnic składanych w 2023 r. nie zostało zrealizowanych – w tym tych związanych ze wzmocnieniem ochrony lasów. Polskie społeczeństwo jest rozczarowane brakiem znaczących postępów w realizacji rządowego programu. Wyraźnie pokazały to wybory prezydenckie. Polki i Polacy oczekują, że politycy i polityczki będą realizować swoje obietnice. Teraz gdy zapowiadacie Państwo renegocjację Umowy Koalicyjnej, rekonstrukcję rządu oraz wyraźne przyspieszenie prac legislacyjnych, macie Państwo szansę na to, aby odzyskać zaufanie wyborców i wyborczyń. Ochrona przyrody i lasów jest kwestią, którą łączy nasze społeczeństwo ponad politycznymi podziałami. Jasno pokazują to badania opinii społecznej – aż 85% społeczeństwa deklaruje, że popiera ochronę przed wycinkami 20% najcenniejszych lasów. Potwierdza to również niezwykłe zaangażowanie społeczeństwa. W ostatnich latach w naszym kraju powstało ponad 500 oddolnych inicjatyw społecznych, które na co dzień walczą o nasze wspólne dobro narodowe – lasy.
Wspólnie apelujemy do Państwa, aby wsłuchali się Państwo w głos społeczeństwa i:
- potwierdzili, że rządowym celem wciąż jest ochrona 20% najcenniejszych pod względem przyrodniczym i społecznym lasów,
- kontynuowali rozpoczęty proces Ogólnopolskiej Narady o Lasach, związany z wytyczaniem i obejmowaniem ochroną najcenniejszych lasów pod względem przyrodniczym i społecznym,
- tworzyli we współpracy z organizacjami przyrodniczymi i społecznymi dobre rozwiązania legislacyjne, które pozwolą na trwałą ochronę lasów, ustanowienie społecznego nadzoru nad lasami, stworzenie nowego Narodowego Programy Leśnego i głęboką reformę Lasów Państwowych.
Należy zauważyć, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska na początku 2024 r. podjęło pierwsze kroki do wyłączenia najcenniejszych lasów z wycinek. Objęcie tymczasową ochroną 10 cennych kompleksów leśnych, zainicjowanie Ogólnopolskiej Narady o Lasach (ONoL), rozpoczęcie procesu tworzenia lasów społecznych oraz wprowadzenie tak zwanej subwencji ekologicznej dla gmin za ochronę przyrody dało nam nadzieję na to, że po wielu latach w końcu będziemy mogli być spokojni o polskie lasy. Niestety, rzeczywistość okazała się być zupełnie inna. Przez ostatnie miesiące Lasy Państwowe oraz środowiska, które stawiają pieniądze płynące z wycinania drzew przed ochroną naszego dziedzictwa przyrodniczego, skutecznie storpedowały te procesy. I mamy na to dowody.
- Lasy Państwowe nie respektują ani ministerialnych decyzji o wyłączeniu z wycinek 1,3% najcenniejszych przyrodniczo lasów, ani wspólnych ustaleń z Ogólnopolskiej Narady o Lasach. W Bieszczadach, sercu Puszczy Karpackiej leśnicy chcą wycinać nie tylko miejsca objęte ministerialną ochroną (moratorium z 8 stycznia 2024 r.), ale również planowane rezerwaty, czy co najbardziej kontrowersyjne – starolasy, które musimy chronić zgodnie z unijną Strategią na rzecz bioróżnorodności 2030. A są to tuż obok Puszczy Białowieskiej i Puszczy Świętokrzyskiej najcenniejsze lasy w naszym kraju, które są domem dla niedźwiedzi, rysi, żbików, czy orłów przednich. Mimo tego, że w trakcie Ogólnopolskiej Narady o Lasach razem z leśnikami ustaliliśmy, że to są właśnie lasy, które powinny być chronione w pierwszej kolejności.
- Lasy Państwowe zablokowały proces tworzenia lasów społecznych. Wśród trzynastu z czternastu miast, wokół których miały powstać pierwsze lasy społeczne, nie doszło do porozumienia pomiędzy leśnikami a społeczeństwem obywatelskim. Do tej pory nie powstał żaden las społeczny, a w tym czasie w całym kraju leśnicy nadal wycinają lasy, które miały zostać oddane ludziom – np. wycinane są lasy wodochronne otaczające Bielsko-Białą, czy lasy, które miały stać się lasami o funkcji społecznej wokół Poznania, Krakowa, czy Warszawy. Ludzie widzą, że ich zaangażowanie nie przynosi żadnych realnych efektów. Jest to wypalanie energii społecznej, powoduje to rosnącą frustrację i spadek zaufania do Państwa rządu.
- Dialog społeczny o lasach jest w dużej mierze pozorowany, a płynące z niego ustalenia są skutecznie podważane przez Lasy Państwowe. W Strategii Lasów Państwowych na lata 2014–2030 za zagrożenia dla Lasów Państwowych wymieniono: wzrost powierzchni obszarów chronionych i zaostrzenie rygorów na obszarach istniejących; zmiany polityczne wpływające na niestabilność oczekiwań wobec Lasów Państwowych; „utrata” samorządów jako sojusznika w ograniczaniu obszarów ochronnych w lasach. Ostatnie miesiące jasno pokazują, że leśnicy wciąż traktują ochronę lasów i dialog społeczny jako przeszkodę w realizowaniu swoich interesów. Lasy Państwowe zamiast 20% proponują zakwalifikowanie do obszarów wyłączonych zaledwie 8% lasów, w których obecnie w większości nie pozyskuje się drewna, bądź pozyskanie jest ograniczone. Sabotują w ten sposób nie tylko wszystkie ustalenia z Ogólnopolskiej Narady o Lasach, ale również Państwa zobowiązania wobec wyborców. Ponadto Lasy Państwowe traktują komunikację ze społeczeństwem jako narzędzie do realizowania swoich interesów, wciąż polaryzując społeczeństwo.
- Lasy Państwowe próbują blokować i ograniczać powstawanie nowych rezerwatów. Od rozpoczęcia Państwa kadencji do dzisiaj trwałą ochroną objęto zaledwie 0,15 proc. polskich lasów. Największy rezerwat, który do tej pory powstał – „Bliżyńskie Lasy Naturalne” w Puszczy Świętokrzyskiej niedaleko Kielc, został stworzony wyłącznie dzięki wytrwałości przyrodników. Lasy Państwowe chciały, aby ten rezerwat był trzykrotnie mniejszy, co byłoby nie tylko niekorzystne dla przyrody, ale również dla lokalnych społeczności. Gdyby rezerwat rzeczywiście był mniejszy, lokalne gminy straciłyby dwie trzecie subwencji ekologicznej, którą Państwa rząd wprowadził.
- Część przedstawicieli przemysłu drzewnego próbuje nam wmówić, że ochrona 20% lasów załamie rynek. Liczby jednak pokazują coś zupełnie innego. Rozpoczęte procesy wcale nie zachwiały sektorem. Lasy Państwowe są wciąż w doskonałej kondycji finansowej, a sprzedaż drewna rośnie. Jak wynika ze sprawozdania opublikowanego przez PGL LP 5 czerwca br. ich zysk netto wzrósł w stosunku do roku poprzedniego o 20%, do 764 milionów złotych. Sprzedaż drewna wzrosła o blisko 4%, a z kolei ceny drewna spadły o 14%. Jesteśmy w stanie połączyć ochronę lasów z rozwojem branży drzewnej (np. meblarskiej). Wystarczy między innymi ograniczyć marnotrawstwo drewna poprzez sprzedaż drewna poza granice UE, spalanie pełnowartościowego drewna w energetyce przemysłowej, ograniczenie zużywania jednorazowych produktów papierowych oraz poprawę recyklingu. Ten proces już się rozpoczął, a dalsze sianie strachu jest nieuzasadnione.
Powyższe przykłady jasno pokazują, że jesteśmy dopiero na początku drogi do realizacji obietnicy wyłączenia najcenniejszych dla przyrody i ludzi lasów z gospodarki leśnej. Należy podkreślić – do dzisiaj przez Państwa rząd zaledwie 0,15% lasów zostało trwale uwolnione od pił. Do teraz Polki i Polacy w całym kraju obserwują jak ich lasy – zarówno te blisko naszych domów, jak i te, które odwiedzamy podczas urlopów – znikają na naszych oczach. Tymczasem są miejsca, które jasno pokazują, że ochrona przyrody się opłaca. Miliony turystów zarówno z kraju, jak i zza granicy udają się na wakacje do naszych parków narodowych, aby podziwiać piękno chronionej i odradzającej się przyrody, jednocześnie przynosząc wymierne korzyści zarówno dla lokalnych społeczności oraz do polskiego PKB. Cenne są również lasy wokół miast, które stanowią miejsce rekreacji i wypoczynku dla setek tysięcy mieszkańców dużych i średnich aglomeracji. Niezwykle ważne są też inne funkcje lasów. W czasie coraz silniejszego kryzysu klimatycznego i zalewających nas powodzi musimy chronić przyrodę i lasy, ponieważ to one stanowią dla nas najlepszą i najbardziej skuteczną darmową pomoc – w szczególności stare, naturalne lasy wchłaniają wodę jak gąbka, dzięki czemu chronią nas zarówno przed suszami, jak i coraz bardziej dramatycznymi w skutkach powodziami. Ponadto, wiążą nas zobowiązania i wytyczne międzynarodowe. Cele unijnej Strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, jak i Prawa o odbudowie przyrody jasno stanowią, że musimy obejmować ochroną kolejne tereny i pozwalać przyrodzie się odtwarzać tam, gdzie została już zniszczona.
W załączeniu do tego pisma przesyłamy podpisany przed wyborami do parlamentu w 2023 r. przez 294 organizacji i ruchów społecznych Manifest Leśny. Dokument, w którym zostało opisane najważniejsze 10 punktów, które pozwolą na osiągnięcie sukcesu w ochronie polskich lasów. Wszystkie te punkty wciąż pozostają aktualne, a sam Manifest został oficjalnie poparty przez część z polityków i polityczek należących do Koalicji Rządzącej.
