Aktualności,  Lasy są wspólne,  Projekty

Lasy i prawo wodne

Czy prawo wodne może wpływać na lasy? Zapraszamy na kolejną część opinii przygotowanej przez adw. Jakuba Słupskiego.

Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U.2021.0.2233 t.j., dalej  „p.w.”) nie odnosi się w zasadzie do lasów jako wyodrębnionej kategorii, a wpływ regulacji na tereny leśne ma miejsce w sytuacji, gdyby wchodziły one w zakres „wycinkowych” przepisów zawartych w tym akcie prawnym. 

Do tej grupy należy zaliczyć art. 175 p.w., który w ust. 1 stanowi, iż „W celu zapewnienia właściwych warunków przepływu wód powodziowych właściwy organ Wód Polskich może, w drodze decyzji, nakazać usunięcie drzew lub krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią”. 

Dla ustalenia zakresu tej normy prawnej niezbędne jest odwołanie się do art. 16 p.w., który w pkt. 34) definiuje obszary szczególnego zagrożenia powodzią jako „a) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi 1%, b) obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi 10%, c) obszary między linią brzegu a wałem przeciwpowodziowym lub naturalnym wysokim brzegiem, w który wbudowano wał przeciwpowodziowy, a także wyspy i przymuliska […] stanowiące działki ewidencyjne, d) pas techniczny”. Obszary szczególnego zagrożenia powodzią są zatem ściśle określone.

Istotne jest, że rozstrzygnięcie co do nakazania usunięcia drzew lub krzewów zapada w drodze decyzji administracyjnej, co pozwala na weryfikację prawidłowości nakazu w postępowaniu administracyjnym, a następnie jego kontrolę przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym. Kontroli podlegać będą przede wszystkim przesłanki wydania nakazu wycinki, tj. czy istotnie wycinka zapewni właściwe warunki przepływu wód powodziowych, lub też czy istotnie nakaz dotyczy obszaru szczególnego zagrożenia powodzią. 

Decyzja w przedmiocie nakazania wycinki musi zostać upubliczniona zgodnie z ustawą ocenową. Jak stanowi art. 21 pkt 24) u.o.o.ś „W publicznie dostępnych wykazach zamieszcza się dane […] z zakresu ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne […] o […] decyzjach nakazujących usunięcie drzew i krzewów”.

Dodatkową sytuacją, kiedy Wody Polskie mogą w drodze decyzji nakazać usunięcie drzew i krzewów, jest występowanie drzew na wałach przeciwpowodziowych. Tu warto zauważyć, że o ile istnieje zakaz „uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach oraz w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału” na wałach (art. 176 ust. 1 pkt 2) p.w.), to Wody Polskie już tylko  „mogą” (lecz nie muszą) nakazywać usunięcie drzew z wałów, zgodnie z art. 176 ust. 9 p.w.: „W celu zapewnienia właściwej szczelności lub stabilności wałów przeciwpowodziowych właściwy organ Wód Polskich, w drodze decyzji, może nakazać usunięcie drzew lub krzewów z wałów przeciwpowodziowych oraz z terenów, o których mowa w ust. 1 pkt 2.”

Również w tym przypadku rozstrzygnięcie zapada w drodze decyzji, a więc poddaje się analogicznej kontroli. Także w tym przypadku wskazano również przesłankę, która musi być spełniona, aby decyzja została uznana za prawidłowa, tj. „zapewnienie właściwej szczelności lub stabilności wałów”. Nie jest to zatem decyzja w pełni uznaniowa.

Należy także wspomnieć o obowiązkach właściciela wód w zakresie utrzymywania wód publicznych (art. 226 p.w.). Samo utrzymywanie obejmuje szereg czynności, które obejmują liczne nakazy usuwania roślinności:

Art.  227.  

1. Utrzymywanie publicznych śródlądowych wód powierzchniowych oraz morskich wód wewnętrznych polega także na zachowaniu stanu dna lub brzegów oraz na remoncie lub konserwacji istniejących budowli regulacyjnych. […]

3. Utrzymywanie wód, o których mowa w ust. 1, jest realizowane przez:

1) wykaszanie roślin z dna oraz brzegów śródlądowych wód powierzchniowych;

2) usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie śródlądowych wód powierzchniowych;

3) usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi śródlądowych wód powierzchniowych;

4) usuwanie ze śródlądowych wód powierzchniowych przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności człowieka; […]

Wydaje się, że usuwanie drzew w trybie ww. przepisu wykonywane jest na podstawie przepisów ogólnych Ustawy o ochronie przyrody, czyli wymaga uzyskania pozytywnej decyzji administracyjnej wydanej przez właściwy organ – niezależnie, czy właścicielem wód są Wody Polskie czy inny podmiot.

Utrzymywanie wód (a w tym usuwanie roślinności wskazane w art. 227 ust. 3) realizowane jest w ściśle określonych celach, wskazanych w art. 227 ust. 2, do których zaliczają się umożliwienie: 

1) ochrony przed powodzią lub usuwania skutków powodzi, 

2) spływu lodu oraz przeciwdziałania powstawaniu niekorzystnych zjawisk lodowych, 

3) warunków umożliwiających korzystanie z wód, 

4) warunków eksploatacyjnych śródlądowych dróg wodnych, 

5) działania urządzeń wodnych. 

Można zatem uznać, że usuwanie roślinności, o którym mowa w art. 227 ust. 3 powinno być uzasadnione poprzez realizację któregoś  z celów określonych w ust. 2 tego przepisu, a dodatkowo nie powinno uniemożliwiać realizacji celów środowiskowych określonych dla danej jednolitej części wód powierzchniowych.