Las i prawo lotnicze
Przedstawiamy kolejny fragment opinii prawnej, który powstał w ramach projektu „Lasy są wspólne”. Nie zwrócilibyśmy na ten temat, gdyby nie wydarzenia, które miały miejsce w ubiegłym roku w gminie Białe Błota. Jak prawo lotnicze wiąże się z wycinkami lasu? Zapraszamy do zapoznania się z tekstem oraz krótkim filmem.
Opracowanie adw. Jakub Słupski
Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1235 z późn. zm., dalej „p.l.”) wprowadza kategorię „przeszkody lotniczej”, rozumianej jako obiekt „wyższy niż wysokości określone przez wyznaczone powierzchnie ograniczające przeszkody” (oraz każdy obiekt wyższy niż 100m ponad otaczający go teren – art. 871 p.l.), przy czym powierzchnie te zdefiniowane są szczegółowo w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 stycznia 2021 r. w sprawie przeszkód lotniczych, powierzchni ograniczających przeszkody oraz urządzeń o charakterze niebezpiecznym (Dz. U. poz. 264), i wymagają każdorazowego obliczenia. W każdym razie ww. ogólna zasada dotyczy wszelkich obiektów spełniających podane w przepisach warunki, a więc także drzew i krzewów.
Dodatkowo, zgodnie z art. 82 ust. 1 pkt 7) p.l., zarządzający lotniskiem „wnioskuje o wydanie decyzji: a) w sprawie usunięcia drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą do starosty właściwego dla nieruchomości, na której znajduje się przeszkoda lotnicza”, co potwierdza klasyfikację drzew i krzewów jako przeszkód lotniczych, które mogą podlegać usunięciu.
Jak wspomniano, to zarządca lotniska występuje o wydanie decyzji w sprawie usunięcia drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą do starosty właściwego dla nieruchomości, na której znajduje się przeszkoda. Co istotne, do usuwania drzewa lub krzewu znajdującego się na nieruchomościach objętych decyzją, z wyjątkiem drzewa lub krzewu usuwanego z nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, nie stosuje się przepisów art. 33 (zakazy dotyczące obszarów Natura 2000) i rozdziału 4 (Ochrona terenów zieleni i zadrzewień – który reguluje m.in. zezwolenia na wycinki drzew) ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2021 r. poz. 1098 i 1718 oraz z 2022 r. poz. 84).
Do gruntów rolnych i leśnych objętych decyzją nie stosuje się również przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz art. 13 u.o.l. (obowiązki właścicieli lasów w zakresie utrzymywania i zapewnienia ciągłości użytkowania lasów, w tym m.in. ponowne wprowadzenie roślinności leśnej).
Zgodnie z art. 874 ust. 1 p.l. „zabrania się na terenie znajdującym się w granicach powierzchni ograniczających przeszkody sadzenia, uprawy lub dopuszczania do wzrostu drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą oraz drzewa lub krzewu zasłaniającego świetlne systemy podejścia” – a zatem wyznacznikiem tego, czy występowanie danego drzewa narusza ww. przepis, będzie to, czy osiągnęło ono rozmiar pozwalający kwalifikować je jako przeszkodę lotniczą; nie jest to więc całkowity zakaz sadzenia czy utrzymywania drzew na danym terenie, ponieważ nie każde drzewo będzie przeszkodą lotniczą. Natomiast zgodnie z ust. 2 przepisu występowanie na ww. obszarze drzew i krzewów stanowiących przeszkody lotnicze rodzi obowiązek ich usunięcia przez właściciela nieruchomości, bądź, gdy tego nie da się ustalić lub zlokalizować, przez zarządcę lotniska. Zgodnie z ust. 4 „Na wniosek podmiotów, o których mowa w ust. 2, starosta właściwy dla nieruchomości, na której znajduje się drzewo lub krzew, o którym mowa w ust. 1, wydaje decyzję zezwalającą na usunięcie albo odpowiednie przycięcie drzewa lub krzewu”. Zgodnie z art. 875 w razie rozbudowy lotniska również następuje wycinka drzew uznanych za przeszkody lotnicze.
Co do obowiązku wystąpienia o decyzję ws. usunięcia drzewa, to zgodnie ze wspomnianym już art. 82 ust. 1 pkt 7) p.l. obciąża on zarządzającego lotniskiem, a w przypadku gruntów prywatnych, zgodnie z art. 874 ust. 2 pkt 1) p.l. w połączeniu z ust. 4 tego przepisu, do wystąpienia o wydanie takiej decyzji, a następnie dokonanie usunięcia (lub przycięcia) drzewa, zobowiązany jest właściciel lub posiadacz nieruchomości. Jeśli jednak właściciel (posiadacz) nieruchomości nie jest znany, z wnioskiem ma obowiązek wystąpić zarządzający lotniskiem (art. 874 ust. 2 pkt 2) p.l. w związku z ust. 4 tego przepisu). Ten obowiązek przechodzi na zarządzającego lotniskiem także w przypadku, kiedy właściciel lub posiadacz nieruchomości jest znany, ale z jakichkolwiek przyczyn sam nie występuje o wydanie decyzji ws. wycinki (art. 874 ust. 5 p.l.).
Jak wynika z powyższego, zarządzający lotniskiem jest zobowiązany do wystąpienia do starosty o wydanie decyzji ws. wycinki drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą także w stosunku do nieruchomości prywatnych, jeśli z jakiegoś powodu właściciel lub posiadacz takiej nieruchomości nie występuje z wnioskiem samodzielnie.
Należy oddzielić obowiązek wystąpienia o wydanie decyzji ws. wycinki od obowiązku dokonania takiej wycinki, w razie wydania pozytywnej decyzji przez starostę. W tym zakresie warto zwrócić uwagę, że nawet w razie wydania decyzji ws. wycinki na nieruchomości prywatnej na „zastępczy” wniosek zarządzającego lotniskiem, sam obowiązek dokonania wycinki (przycięcia) drzewa lub krzewu obciąża w pierwszej kolejności właściciela (posiadacza) nieruchomości. Dopiero w razie niewykonania tego obowiązku przechodzi on na zarządzającego lotniskiem (art. 874 ust. 5 p.l.).
Co prawda przepisy nakładają na zarządcę lotniska obowiązek wystąpienia o decyzję ws. usunięcia drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą, jednak nie jest on objęty sankcją za brak wykonania, czyli za niezłożenie wniosku. Kara, zgodnie z art. 211 ust. 1 pkt 4) p.l., przewidziana jest natomiast za brak usunięcia drzewa lub krzewu, i jest wymierzana temu podmiotowi, który był zobowiązany do usunięcia drzewa lub krzewu, lecz tego nie uczynił – tj. zwykle właścicielowi (posiadaczowi) nieruchomości, zaś zarządzającemu lotniskiem wtedy, gdy jest do tego bezpośrednio zobowiązany lecz zaniedbał obowiązku, a także wtedy, kiedy właściciela/podmiotu odpowiedzialnego za teren nie można ustalić, a obowiązek usunięcia lub przycięcia drzewa lub krzewu przeszedł na niego i nie został wykonany (tj. także w sytuacji, kiedy jest to obowiązek wykonywany „zastępczo”).
Karze podlega także sadzenie drzew lub krzewów stanowiących przeszkodę lotniczą. Zgodnie z art. 211 ust. 1 pkt 4a) p.l. ten, kto sadzi, uprawia, lub dopuszcza do wzrostu drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą lub zasłaniającego świetlne systemy podejścia podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku (taka sama kara grozi za popełnienie ww. czynu z art. 211 ust. 1 pkt 4) p.l.). Rozstrzygnięcie starosty w zakresie zezwolenia na usunięcie lub przycięcie drzewa lub krzewu stanowiącego przeszkodę lotniczą zapada w drodze decyzji (art. 874 ust. 4 p.l.).
Użycie słowa „decyzja” implikuje, że jest to decyzja administracyjna, a w konsekwencji, że postępowanie prowadzone w tej sprawie przez starostę jest postępowaniem administracyjnym. Do omawianego postępowania powinno się zatem stosować przepisy k.p.a., w tym jego art. 31, regulujący zasady udziału w postępowaniu organizacji społecznych. W tej sytuacji należy stwierdzić, że istnieje możliwość przystąpienia organizacji społecznej do postępowań w sprawie wydania zezwolenia na usunięcia drzewa lub krzewu, zajmowania stanowiska i składania wniosków w sprawie, a także wnoszenia odwołań od wydanych decyzji.
