Przełomowy wyrok w sprawie lasów
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozstrzygnął po 6 latach sprawę możliwości zaskarżania Planów Urządzania Lasu (PUL). Potwierdził to, co organizacje i obywatele działający na rzecz lasów mówili od dawna – polskie społeczeństwo nie ma zagwarantowanego prawa do sądu w zakresie skarżenia planów urządzenia lasu.
Sprawa została zainicjowana w 2017 roku przez skargę Pracownię na rzecz wszystkich Istot, Franka Bolda oraz WWF Polska. W następstwie Komisja Europejska skierowała ją do TSUE. Dziś wydano orzecznie, w którym trybunał m.in. stwierdził:
Poprzez zaniechanie przyjęcia wszelkich przepisów ustawodawczych niezbędnych do zapewnienia organizacjom ochrony przyrody możliwości zwrócenia się do sądu z żądaniem skutecznego zbadania pod względem merytorycznym i formalnym legalności planów urządzenia lasu w rozumieniu przepisów ustawy o lasach, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom spoczywającym na niej na mocy art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43, zmienionej dyrektywą 2013/17, w związku z art. 6 ust. 1 lit. b) i art. 9 ust. 2 Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisanej w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r. i zatwierdzonej w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2005/370/WE z dnia 17 lutego 2005 r.
Orzecznie TSUE z dnia 2 marca 2023 r. w sprawie C‑432/21
PULe a lasy w mieście i gminie
Z perspektywy tematu, którym nasze stowarzyszenie zajmuje się w projekcie “Lasy są wspólne – ruchy i organizacje mają prawo współdecydować” jesteśmy ciekawi jak orzeczenie przełoży się na ochronę lasów w mieście czy gminie. Pierwsza kwestia to lasy położone na terenie miasta znajdujące się w zarządzie Lasów Państwowych – dla nich obowiązują Plany Urządzania Lasu i jeżeli Polska dostosuje swoje przepisy zgodnie ze wskazniem TSUE, obywatele zyskają możliwość zaskarżania tych dokumentów. Z
Zmiana przepisów może otworzyć nowe możliwości, np. w takich sytuacjach jak w gminie Białe Błota, gdzie mieszkańcy nie byli zadowoleni z wycinek zaplanowanych w ramach najnowszego PUL dla Nadleśnictwa Bydgoszcz, uwzględniającego usuwanie przeszkód lotniczych.
Czy zmiany czekają też UPUL-e?
Zarówno PULe jak i UPUL-e znajdują się we wspólnym rozdziale ustawy o lasach. Jeżeli przepisy zostaną zmienione, wpłyną także na Uproszczone Plany Urządzania Lasu (UPUL), które obowiązują dla lasów gminnych lub komunalnych (nie stanowiących własności Skarbu Państwa). W przypadku mniejszych lasów, rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, zadania z zakresu gospodarki leśnej określa decyzja starosty wydana na podstawie inwentaryzacji lasu. Pytanie czy dzisiejsze orzeczenie również będzie miało wpływ na nie.
Komentarze po wyroku
Warto też odnotować reakcje po ogłoszeniu dzisiejszego orzeczenia. Lasy Państwowe na swojej stronie opublikowały komunikat Ministerstwa Środowiska i Klimatu.
Polska nie zgodzi się na wprowadzenie do prawa krajowego możliwości sparaliżowania gospodarki leśnej. Skarga Komisji Europejskiej, którą uwzględnił TSUE, jest kolejną próbą zablokowania polskiego konkurencyjnego przemysłu drzewnego, co może doprowadzić do jego upadku, a w efekcie do nagłego, skokowego wzrostu bezrobocia na terenach wiejskich i drastycznego wzrostu cen wyrobów drewnianych.
Polskie prawo nie ogranicza również dostępu społeczeństwa do procedury tworzenia planów urządzenia lasu. Podczas obowiązkowych konsultacji społecznych uwzględnianych jest ponad 90 procent uwag zgłaszanych przez lokalne społeczności, organizacje pozarządowe czy samorządy.
Komunikat Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Lasów Państwowych w sprawie wyroku TSUE z dnia 2 marca 2023 r.
Jak widać polski rząd nie zgadza się ze stanowiskiem TSUE. Poza kwestiami związanymi z Planami Urządzania Lasu, trybunał orzekł także, że w Polsce podczas prowadzenia gospodarki leśnej nie są przestrzegane wymogi ścisłej ochrony gatunkowej roślin i zwierząt.
Od dzisiejszego wyroku nie można się już odwołać. Jeżeli Polska nie zmieni przepisów, grożą nam kary finansowe za każdy dzień zwłoki.
Źródła:
Pracownia na rzecz wszystkich istot – komunikat
Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 2 marca 2023 r.
Działania realizowane w ramach projektu “Lasy są wspólne – ruchy i organizacje mają prawo współdecydować”. Projekt realizowany z dotacji Program Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
